Wał Ruda

W 80. rocznicę akcji III Most

W Wał Rudzie obchodzono uroczyście 80. rocznicę Akcji „III Most” - jednej z najbardziej niezwykłych operacji wywiadowczych AK podczas II wojny światowej. 

Przy pomniku upamiętniającym to wydarzenie zebrali się parlamentarzyści, przedstawiciele władz samorządowych, służb mundurowych oraz mieszkańcy. 

Akcja polegała na przetransportowaniu części rakiety V-2 z Polski do Anglii, co pozwoliło Aliantom skuteczniej się bronić. Operacja była wyjątkowo trudna i ryzykowna. W okupowanej Polsce musiał wylądować aliancki samolot Dakota, który przyleciał z włoskiego lotniska w Brindisi. Lądowanie miało odbyć się na początku lipca 1944 roku na polach w Wał-Rudzie koło Zabawy. Żołnierze AK czekali na miejscu ponad dwa tygodnie. W tym czasie akcja bardzo się skomplikowała. Ulewny deszcz i niemiecki oddział w pobliżu utrudniały realizację planu.  Ostatecznie lądowanie alianckiego samolotu Dakota w nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku zakończyło się sukcesem. Część oficjalna odbyła się pod pomnikiem w Wał-Rudzie. Oddano hołd żołnierzom Armii Krajowej i złożono kwiaty. Następnie w Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny w Zabawie odbyła się Msza św. w intencji bohaterskich lotników, której przewodniczył biskup tarnowski Andrzej Jeż. Po mszy zebrani obejrzeli prezentację grup rekonstrukcji historycznej oraz wysłuchali zapowiedzi książki – wywiadu rzeki z gen. Zdzisławem Baszakiem, autorstwa Anny Brożek, która niebawem ukarze się dzięki staraniom krakowskiego oddziału IPN. W hangarze w Zabawie można było także oglądać fragmenty samolotu Dakota – takiego jak ten, który wylądował na lądowisku „Motyl” 80 lat temu. Wystawę uświetniły przygotowane i przekazane przez Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie sylwetki załogi 267 Dywizjonu RAF, który wziął udział w Akcji Most III: kpt. Kazimierza Szrajera, pilota Georga Culliforda i radiooperatora Johnego Appelby. Podczas uroczystości Tomasz Kosecki, dyrektor Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, z rąk posłanek Urszuli Nowogórskiej i Anny Pieczarki przyjął pamiątkowy ryngraf wraz z podziękowaniami wystosowanymi przez Ministerstwo Obrony Narodowej za zaangażowanie w obchody 80. rocznicy Akcji III Most. 

Z obchodami 80. rocznicy Akcji III Most III powiązany był rodzinni piknik lotniczy „Skrzydlaty Tarnów”, który odbył się w Tarnowie – Mościcach. Współorganizatorami projektu były: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Centrum Kultury Mościce oraz Muzeum Ziemi Tarnowskiej. Wydarzenie rozpoczęło się już w piątek 26 lipca po południu. Otwarł je wernisaż wystawy „Skrzydlaty Tarnów”. Uczestnicy mogli wysłuchać także wielu prelekcji dotyczących skrzydlatej historii Tarnowa i związane z tym impresje na temat latania nad Mościcami. Można też było zobaczyć film „Kurier” opowiadający o Akcji Most III, a po godzinie 21 nastąpił nocny start balonów na ogrzane powietrze. W sobotę podczas pikniku można było podziwiać w powietrzu samoloty: Zlin Z 142, VULCAN C100-RG, RWD-5, Tulak, ze Stowarzyszenia Lotnictwa Eksperymentalnego oraz latające eksponaty Muzeum Jak-18 oraz Piper Cub. Na ziemi prezentowany był szybowiec Pirat z Aeroklubu Podhalańskiego i modele modelarzy z Aeroklubu Ziemi Tarnowskiej. Ponadto rodzinny piknik lotniczy obfitował w animacje, warsztaty, występy artystyczne, konkursy i pokazy grup rekonstrukcyjnych. Można było także poćwiczyć celność na strzelnicy kontenerowej i wypróbować sprzęt wojskowy prezentowany przez Tarnowski Oddział Wojskowego Centrum Rekrutacji.